رشد اخلاقی کودک و ادبیات داستانی به همراه بررسی آثار داستانی جمشید خانیان از منظر رشد اخلاقی

نظریه های روان شناختی دربارة اخلاق عمدتاً حول این سؤالات شکل گرفته اند: چگونه، در چه سنّی و با چه سازوکاری قوای اخلاقی کودک شکل می گیرند و توانایی های اخلاقی او تثبیت می شوند. بخش اول این نوشته به مرور مختصر آراء پاره ای از مکاتب مهم روان شناسی دربارة اخلاق می پردازد. از آنجا که هدف اصلی بحث، پیوند اخلاق و ادبیات داستانی است، خواهیم کوشید تا از دل نظریه های مطرح شده سؤالاتی را برای سنجش و ارزیابی اخلاقی آثار داستانی استخراج کنیم. هدف از تهیة چنین فهرستی از سؤالات آن است که اولاً نشان دهد چگونه می توان از دل آثار داستانی موضوعاتی برای تأمل اخلاقی کودکان و نوجوانان به دست آورد و به عنوان نمونه در نشست ها و جلسات فلسفه برای کودک (p4c) از آن ها سود جست، و ثانیاً با در دست داشتن چنین فهرستی می توان تشخیص داد که آثار داستانی مورد پژوهش عمدتاً به کدام جنبه های اخلاقی پرداخته اند و کدام جنبه ها را مغفول گذاشته اند. در بخش دوم مقاله، به سراغ آثار داستانی جمشید خانیان خواهیم رفت و می کوشیم با توجه به چارچوب نظری فراهم شده در بخش نخست، مؤلفه ها و عناصر مربوط به اخلاق را در میان شش اثر داستانی او بازشناسی و تحلیل کنیم.